Pod kierunkiem prof. Janusza Ciska (dyrektora Muzeum Wojska Polskiego i prof. Uniwersytetu Jagiellońskiego) w większym zespole trwają prace nad przygotowaniem kompletnej listy legionistów wraz z podstawowymi informacjami dotyczącymi przebiegu ich służby w Legionach i Wojsku Polskim II Rzeczypospolitej Polskiej. Planowane jest wydanie około 10 tomów – obejmujących około 35 tysięcy nazwisk, a w odrębnej edycji - 3-4 tomów - biogramy zasłużonych , a zapomnianych bohaterów lat I wojny , którzy pod wodzą Józefa Piłsudskiego wywalczyli Niepodległość. Wydanie planowane jest na 2014 rok, w 100 rocznicę wymarszu I Kompanii Kadrowej.
Powojenne losy wielu zapomnianych już uczestników tamtych wydarzeń są trudne do ustalenia. Ich życiorysy i poglądy uniemożliwiały powrót do PRL-u, a ich dalsze losy związane były z polską diasporą na całym świecie. Mało znane są losy byłych legionistów zamieszkałych na terenie Australii po 1945 r. Złożyło się na to wiele przyczyn. Niemniej liczymy na to, że dzięki Państwa pomocy uda się odkryć wiele faktów z życiorysów żołnierzy-legionistów osiadłych na ziemi australijskiej. Stąd apel do Państwa o pomoc w dalszych pracach nad życiorysami przedstawicieli pokolenia , dzięki któremu Rzeczpospolita wybiła się na Niepodległość.
Między innymi poszukujemy informacji o legioniście, płk. dyplomowanym Wojska Polskiego. Nazywał się Bolesław Roman Pikusa. Urodził się 1 listopada 1890 roku, jako syn Adama i Eleonory. Za swoje bohaterstwo okazane w Legionach odznaczony został krzyżem Virtuti Militari, w latach późniejszych był między innymi posłem 5 kadencji Sejmu II RP (1938-1939). W Australii przebywał od 1950 r., zamieszkał w Adelajdzie, gdzie zmarł w grudniu 1972 roku. Poszukuję dokładnej daty Jego śmierci i podstawowych informacji o Jego latach życia w Australii.
Innym kawalerem Virtuti Militari był Saryusz - Bielski Tadeusz ur. 30 października 1897 w Schodnicy k. Drohobycza, zmarł w Sydney 22 października 1973, kpt. Wojska Polskiego. Może powojennym losom żołnierzy Wojska Polskiego osiadłym w Australii poświęcono publikacje lub artykuły na ten temat?
Wdzięczny będę za każdą informację. Mam nadzieję, że wspólnie uda się odkryć wiele nieznanych faktów, a zasłużonych dla Rzeczpospolitej żołnierzy wydobyć z zapomnienia.
Z poważaniem
Marek Cisek
e-mail:
List Pana Marka Ciska dotarł do nas za pośrednictwem portalu redagowanego w Australii www.AustraLink.pl.
„Przegląd Australijski” chętnie podejmie się roli pośrednika między Czytelnikami, którzy zetknęli się z Bolesławem Romanem Pikusą i Tadeuszem Saryusz-Bielskim a p. Markiem Ciskiem. Być może żyli w Australii inni żołnierze-legioniści? Z informacji uzyskanej dodatkowo od p. Marka Ciska wynika, że Słownik legionistów obejmuje również tych, którzy byli tylko w legionach, a potem w wojsku w ogóle nie służyli.
Dla tych wszystkich, którzy zechcą opowiedzieć o losach tych Żołnierzy, czeka nagroda! Pan Marek Cisek zadeklarował przekazanie osobom, które odpowiedzą na jego apel, książkę zatytułowaną „1920. O Polskę i Europę” której autorami są Janusz Cisek i Marek Cisek. To książka poświęcona wojnie 1920 r. Jej promocja odbędzie się we wrześniu wraz z premierą filmu Jerzego Hoffmana „1920. Bitwa Warszawska”.
