Powiązani z przeszłością

Jeśli cofniemy się w swoją przeszłość o ok. 30 pokoleń, okaże się, że i my, i wszyscy nasi dzisiejsi przyjaciele, jesteśmy powiązani niemal z każdym, kto żył na naszym terenie lub należał do danej kultury. Bernard Derrida z Ecole Normale Superieure w Paryżu i jego koledzy odkryli tę prawidłowość, kiedy analizowali matematycznie drzewo genealogiczne króla Anglii, Edwarda III (1312 – 1377).

Jako ludzie współcześni istniejemy od 100 000 lat.

* * *

W tamtych czasach cała populacja ludzi na planecie liczyła przypuszczalnie mniej niż 10 tysięcy.

Spróbujmy jednak policzyć od drugiej strony. Każdy z nas ma dwoje (2) rodziców, czworo (2x2) dziadków, ośmioro (2x2x2) pradziadków itd. Przechodząc wstecz do następnego pokolenia, liczbę przodków mnożymy przez dwa. Na jedno pokolenie przypada około 25 lat, więc my, ludzie współcześni, istniejemy od 4000 pokoleń. Czyli 100 tysięcy lat temu z pewnością żyło mnóstwo naszych przodków: 2x2x2x2... – dwójka pomnożona przez siebie ok. 4000, co daje w wyniku jedynkę z 1200 zer. Jest to niesamowicie wielka liczba, jeśli zważy się, że milion ma sześć zer, miliard tylko dziewięć zer, a liczba atomów we wszechświecie ma przypuszczalnie 80 zer.

Jak zatem zinterpretować tę wyliczankę? Prosto. Jeśli drzewa genealogiczne sięgają w daleką przeszłość, to każdy z nas będzie figurował w kilku z nich. Na przykład, nasi pradziadkowie mogą znaleźć się w 20 różnych rodzinach, jeśli mieli dwadzieścioro wnuków. Tak więc, cofając się w przeszłość jesteśmy spokrewnieni z coraz większą liczbą ludzi, którzy wówczas żyli.

Komórki muszą popełniać samobójstwo

W ciągu ostatnich stu pięćdziesięciu lat dowiedziano się mnóstwa rzeczy o biologii komórek ludzkiego ciała, które dzielą się na bardzo wiele typów m. in. komórki mózgu, nerek, kości, mięśni itd. Większość przeprowadzonych badań dotyczyła narodzin wzrostu i życia komórek. Zajmowano się więc weselszą stroną ich istnienia.

Dopiero niedawno zaczęto zastanawiać się nad drugą smutniejszą stroną życia komórki i powstaje pytanie, czemu wcześniej nie interesowaliśmy się jej śmiercią. No cóż, śmierć to nieco „nieporządny” temat. Badanie jej to również uświadomienie sobie własnej śmiertelności. Zacytuję w tym miejscu Woody Allena: „Nie, żebym się bał umrzeć, tylko po prostu nie chciałbym być przy tym, jak to się stanie.

Śmierć to nieodłączny element życia

Niektóre komórki muszą umierać, żeby inne mogły żyć.

Aby lepiej pojąć to stwierdzenie, można pomyśleć o tym, jak wykonać łuk z małych, skośnie ściętych kamyków. Kamyki powinny spoczywać jeden na drugim. Kamienny łuk może stać tysiące lat i jest stabilny. Jednakże nie da się go zbudować po prostu kładąc kamienie jeden na drugim, kiedy bowiem dochodzimy do pewnego punktu, prawie skończony łuk po prostu zapada się. Dlatego najpierw budujemy rusztowanie, a dopiero na nim układamy kamienny łuk. Kiedy skończymy, usuwamy rusztowanie, a zbudowany w ten sposób łuk trwa tryumfalnie przez wiele nastepnych stuleci.

Coś podobnego dzieje się w żywych organizmach.

Kiedy kijanka zmienia się w żabę, komórki jej długiego, cienkiego ogonka muszą umrzeć, żeby ustąpić miejsca krótkiemu, tępemu zakończeniu ciała żaby. Nasze kończyny mają początkowo formę płetw i dopiero w odpowiednim momencie komórki każdej z nich popełniają samobójstwo w czterech równiutkich rzędach. Dzięki temu mamy po pięć palców u każdej dłoni i pięć palców u każdej stopy. U kaczek w procesie tym nie znika aż tyle komórek, więc ich palce u stóp są połączone błonami.

Apoptoza

Proces naturalnie zaprogramowanej śmierci komórek nazywa się apoptozą. W języku greckim apoptosis oznacza dokładnie „odpadanie” lub „usychanie”. Jednakże w języku komórek ludzkiego ciała apoptoza oznacza normalny i niezwykle ważny proces zwany Programowaną Śmiercią Komórek.

Aktorzy, siatka potęg i nicienie

Uczeni badali trzy oddzielne sieci: grę w Kevina Bacona (sieć współpracy, jeżeli chcemy znać techniczną nazwę wśród aktorów filmowych; sieć elektryczną w zachodnich Stanach Zjednoczonych; powiązania nerwowe u nicienia Caenorhabditis elegans.

W kwietniu 1997 roku, kiedy grą zajęli się uczeni, bylo 225 226 aktorów powiązanych poprzez filmy, w których grali razem. Było też 4941 generatorów, transformatorów i podstacji w sieci elektrycznej zachodnich Stanów Zjednoczonych połączonych liniami wysokiego napięcia w jeszcze inną sieć. Ponadto przez wiele lat badacze starali się ustalić powiązania wszystkich 282 komórek nerwowych w małym robaczku i w końcu sporządzili mapę wszystkich powiązań między nimi a siecią nerwową.